Şema Terapi Nedir

Sema terapi; bilisel davranısçı terapinin cevap veremedigi psikolojik rahatsızlıkların fark edilmesi ile Young tarafından 1990 yılında gelistirilmis bir yaklasımdır. Young, Bilissel Davranısçı Terapiyi daha ileri bir noktaya tasıyarak nesne iliskileri, gestalt psikoloji, psikanalitik yaklasım, baglanma kuramını da çalısmalarına dahil etmistir. Bu farklı yaklasımların bir çatı altında toplanması ile bütünlestirici bir kuram olan Sema Terapi modeli ortaya çıkmıstır.  Sema terapi uzun süreli ve tekrar eden kroniklesmis problemleri, örüntü seklinde devam eden iliski problemlerinin çalısıldıgı bir psikoterapi modelidir. Bu psikoterapi yaklasımı bilissel davranısçı ekolden farklı olarak semptom odaklı çalısmanın yanı sıra semptoma sebep olan erken çocukluk anıları ve kökenlerini de ele almaktadır.

Seanslarda bilissel, davranıssal, deneyimsel ve kisiler arası iliskileri temel alan farklı tekniklerden faydalanılmaktadır. Sema terapi özellikle kisilik bozukluguna sahip bireyler, kronik problemler yasayan kisiler ve bilissel davranısçı terapiyle tedavi edilemeyen durumlar için iyilesme amaçlamaktadır. Bu amaç ile terapist kisiye uyum bozucu, islevsiz semaları ve modları fark ettirip, yasamını daha saglıklı sürdürecek sekilde degistirmesi için danısanın saglıklı yetiskin yanının büyümesini desteklemektedir. Aynı zamanda sema terapi, bireylerin erken dönemde karsılanmamıs veya engellenmis temel psikolojik ihtiyaçlarını kendi baslarına saglıklı kanaldan gidermelerine destek olmaktadır. Bu ekol, danısanlara terapi çerçevesinde yeniden ebeveynlik sunarak; zor duyguları tolere edebilmeyi, olumlu benlik algısını güçlendirmeyi, dıs çevreyle iliskiyi sürdürebilmeyi, islevsiz inançların düzenlenmesini ve saglıklı yetiskin modunun büyümesini hedeflemektedir.

Young’ın tanımına göre semalar, erken çocukluk döneminde yeterince karsılanmayan ihtiyaçların bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Erken Dönem Uyum Bozucu Semalar (EDUS) yaygın devam eden örüntüler olmakla birlikte anılar, duygular, bilisler ve bedensel duyumlardan olusmaktadır. Bu semalar; daha çok kisinin kendisiyle ve baskalarıyla kurdukları iliskilerde gözlemlenebilmektedir. Aynı zamanda, çocukluk ya da ergenlik boyunca kisinin hayatında yerini almakta ve önemli bir dereceye kadar islev bozucu olabilmektedir. Sema terapinin uygulanmasında, degerlendirme ve egitim asamasında kisilerin gelisimlerinin kökenlerinde olan olumsuz yasam deneyimleri ve birlikte ortaya çıkan mevcut problemler ele alınmaktadır. Ardından, erken dönem uyumsuz sema alanları belirlenerek yasam gelisimi ve uyum bozucu semaların degisimi için bilissel, kisiler arası iliskileri temel alan ve davranıssal teknikler kullanılmaktadır. Sema terapide amaç; bireyin uyumsuz sema ve modlarına yönelik farkındalıgının gelistirilmesi ve bunları nasıl degistirecegini danısana ögretmektir. Aynı zamanda, terapi iliskisi içerisinde yasanan iletisim, günlük hayatın tekrarı olarak seanslarda görülmekte ve terapi sınırları dahilinde bu döngüler fark edilmektedir.

ERKEN DÖNEM UYUMSUZ SEMALAR NELERDİR?

Semalar, dıs davranısa etki eden içsel olgular olarak tanımlanabilmektedir. Erken dönem uyum bozucu semalar, bireylerin mizaçlarına ve yasam deneyimlerine göre farklılasmaktadır. Benzer yasam deneyimine sahip olan farklı mizaçtaki kisiler farklı semalar gelistirebilmektedir. Yasam boyu gelisen bu örüntüler (semalar), kisi için islevsiz hale gelmelerine ragmen farklı seçimler yapmayı zorlastırarak bireyin zedeleyici/örseleyici deneyimlerini sürdürmesine sebep olmaktadır. Erken dönem uyum bozucu semalar; yasamın ilk yıllarında bireylere islevsel gelen ve olumsuz durumlarla bas etmede fayda saglayan bilissel yapılar olarak tanımlanabilmektdir. Ancak kisinin hayatında adeta bir örüntü olarak devam eden bu bilissel yapılar yasamın ilerleyen yıllarında bireye islevsiz ve hatalı bir haritalandırma sunmaktadır. Çocukluk döneminde kisinin bas etmesine fayda saglayan yapılar artık kisinin zarar görmesine sebep olmaktadır. Sonuç olarak, sema terapi aslında örüntü seklinde devam eden bilissel yapılara bugünün sartlarına uygun yeni yapılar ile degistirebilmeyi ve yeni yollardan gitmeyi mümkün kılan bir ekoldür.

---